مبارزه فرهنگی

ژان پل سارتر در سال 1946 کتابی منتشر می کند با عنوان L'existentialisme est un humanisme در این کتاب مطالبی هم به هیدگر نسبت داده شده است. ژان بوفره در مورد این مطالب از هیدگر سوال می کند و هیدگر در جواب نامه ای به بوفره می نویسد که در سال 1947 با عنوان Über den Humanismus منتشر می شود. فردید که در همان زمان در اروپا بوده این رساله را بقول خودش برای اینکه بهتر بفهمد ترجمه می کند و در عین حال طی نامه ای مفصل "انحراف نادانسته سارتر از تفکر هیدگر و فروافتادن سارتر در مغام بیمناک نیست انگاری" رابه صادق هدایت اعلام می کند.(اندیشه های هدایت)وقتی فردید در بازگشت از اروپا درسال 1334 در دوره دکتری دانشکده الهیات به تدریس می پردازد این ترجمه را هم برای دانشجویان می خوانده است: "اولین دفعه کتاب که در اروپا ترجمه کرده بودم – حالا هم اگر بخواهم ترجمه کنم باز گرفتاری برایم دارد – " نامه ای در باب اومانیسم" هیدگر را برداشتم خواندم، اینها ذل ذل نگاه می کردند، نه من را رد می کردند نه قبول"(1365) استاد فقید سید احمد فردید در طول سالیان بارها در سخنان خود به این رساله اشاره کرده و به مطالب آن ارجاع و حتی اندکی تفصیل داده است. از ترجمه مورد اشاره البته اطلاعی در دست نیست اما نگارنده در هنگام جستجو در کتابهای کتابخانه آن مرحوم در نیمه دهه هشتاد اگرچه به نسخه آلمانی این رساله برنخورد اما ترجمه فرانسه (روژه مونیه 1964) آن موجود بود و استاد یادداشتهائی هم درآن کرده بود که نشان می داد این کتاب، از کتاب های دم دستی ایشان بوده است. بعلاوه نگارنده بیاد می آورد که مرحوم استاد در جائی یکی از رسالات هیدگر را نام برده و کارهای بعدی وی را شرح و توضیح مطالب این رساله دانسته است و احتمال می دهد که رساله مورد نظ مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب

آنچه در ذیل نقل می شود تایپ شده قسمتی (شاید حدود یک سوم) از دستنوشته ای است بدون عنوان از استاد فقید دکتر سید احمد فردید که بنظر می رسد ترجمه ای باشد ناتمام مانده از متنی در مورد نیچه که منبع اصلی برای نگارنده شناخته نشد. ظاهرا کلمات داخل پرانتز جایگزین های پیشنهادی و موارد داخل کروشه اضافاتی بر متن اصلی می تواند بوده باشد. (1)"غرض از توضیحات آینده نمودن جائی (ارائه محلی) است که در ابتدای بدانجا شاید روزی پرسش از ذات (معنی) نیست انگاری چنانکه باید (کما ینبغی) طرح بتواند شد.این توضیحات از تفکری نشات میگیرد که تازه می آغازد باینکه درباره وضع اساسی نیچه در میان تاریخ مابعدالطبیعه غرب باکتساب (بکسب) وضوحی پردازد.در این توضیحات ببیان مقامی از مابعدالطبیعه غرب پرداخته میشود (خواهد شد) که میتوان حدس زد که مقام نهائی آن باشد، امکانهای دیگری برای مابعدالطبیعه ازینجهت دیگر پدیدار نمیتواند گشت چونکه مابعدالطبیعه بوسیله نیچه امکان ذاتی خود را بنحو متعین (متعینی) از خویش سلب می کند. مابعدالطبیعه ایکه بتوسط نیچه باجرای واژگونی آن verkehrung umkehrung / (2) پرداخته شده در ذات غیر اصیل خود تنها بصورت منعکس باقی است [دیگر] عالم غیب بیک محصول بی پایه و بی مایه عالم شهادت تبدل حاصل می کند. عالم شهادت نیز با این تنزیل مقام عالم مقابل آن یعنی عالم غیب منکر ذات خود میگردد. طرد abseitzung غیب مودی بطرد عالم شهادت و بالنسبه به فرق میان این دو عالم به یک "نه این و نه آن" das einen weder-noch و بدینسان به امری بی معنی است که منتهی می گردد. با اینهمه چیزی که باقی می ماند پیش گذاشت نیندیشیده و ناگذشتنی تلاش کورکورانه ایست برای اینکه بوسیله یک صرف افاده معنی خود را از امر بی معنی خلاص بخشد.از این پس مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب

"دیالوگی که (با هیدگر) دارم معنایش این نیست که بنده مفتون هیدگر باشم و چشم و گوش خودم را بسته باشم. ای آقا! هزار و سیصد سال من تاریخ دارم، من احادیث دارم، من روایات دارم، من قرآن دارم. با توجه به معارف اسلامی، با توجه به کلام الله مجید، با توجه به احادیث، با توجه به شیعه به آن معنائی که بنده بهش معتقدم و می خواهم باشم و هستم هم کما بیش مثل همه شما، آنوقت در میان متفکران: هیدگر"(چنین گفت فردید. 1365) مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب

مبارزه فرهنگی...

"قرآن عظیم میزان جمله موازین و معیار همه براهین است " (1365) مبارزه فرهنگی...

از آنجا که در مباحث قبلی، مرحوم فردید از دو تعبیر "عقل هدایت" و "عقل مشترک" مکرر استفاده نموده است، بی مناسبت ندیدم که متن ذیل را از فصل اول باب دوم کتاب "مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة" تالیف عزالدبن محمود کاشانی، "در تعریف علم و مرانب آن" با تصحیح مرحوم جلال الدین همائی در اینجا نقل نمایم با یادآوری اینکه اگرچه طبق اطلاع، مرحوم فردید در نقل این تعبیرات به همین کتاب نظر داشته است اما همانطور که می دانیم مراد وی از هر یک از تعبیرات و اصطلاحات در موضع خود باید فهم و دریافت گردد: "مراد از علم نوری است مقتبس از مشکاة نبوت در دل بنده مومن که بدان راه یابد بخدای یا بکار خدای یا بحکم خدای. و این علم وصف خاص انسان است و ادراکات حسی و عقلی او از آن خارج. و فرق میان عقل و این علم آنست که عقل نوری است فطری که بدان صلاح از فساد و خیر از شر متمیّز گردد. و آن مشترک است میان مومن و کافر. و علم خاص مومنان راست. و علمی که مشترک است میان مومن و کافر عقلی است که تمیز کند میان صلاح و فساد امور دنیوی. چه این عقل هم مومن را تواند بود و هم کافر را اما عقلی که تمیز کند میان صلاح و فساد امور اخروی، آن خاصه مومنانست. و میان او و علم تلازم واقع. و دیده این عقل بنور هدایت روشن است و بکحل شریعت مکحّل. و عقل در ذات خود یک چیز است ولیکن دو وجه دارد. یکی در خالق، و عبارت از او عقل هدایت که خاصه مومنانست. و یکی در خلق، و این عقل مشترک است که آنرا عقل معاش خوانند و اهل ایمان و طالبان حق و آخرت را عقل معاش تابع عقل هدایت بود. در هر صورت که عقل معاش را با عقل هدایت موافقت و مطالقت بود آنرا معتبر دارند و بر مقتضای آن عمل کنند. هر کجا عقل معاش را با هدایت مخالفت افتد آنرا از درجه اعتبار اسقاط کنند و بدان مبالات مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب

"من جلسه گذشته که در باب "قردیگری"(1) گفتم، اصلا دوره مشروطه دوره قردیگری است، اهل تحقیقی وجود ندارد، تقلید می کند عقل ممسوخ غربی را، این می شود "قردیگری". تقلید به معنای دینی لفظ و به معنی شریف لفظ که انسان در عین حال بکوشد به یک معنائی در اصول دین اهل "تحقیق" باشد، در فروع اهل "تقلید" باشد، بر قانون اسلام و دیانت مقدس اسلام بحث در عالم و آدم و مبداء عالم و آدم بکند، اگر در قوانین علمی است حسابش درست برسد، شریعت برسد، حقوق حسا...، اینها که نبود، دانشکده حقوق بود و این دانشکده قردیگری مطلقا غرب زده مضاعف. غربی ها با عقل ممسوخ مشترکشان باصطلاح پژوهش حقوقی می کردند، اینها خیره شده بودند به تحقیق غربی، تقلید نبود قردی گری بود. اگر دانشکده حقوق ما ابتدا تقلید به مرجع تقلید می کرد به حقیقت، و بعد از غربی، که اینطور نمی شد دانشکده. بدتر از دانشکده حقوق، دانشکده ادبیات بود، دانشکده قردیگری مطلق. یکدفعه بیاید یک مرد بی ربط بی معنی تاریخ ادبیات برای ما درست کند:"براوُن". هنوز هم تو خیابان خواندم، یک خیابان هست اسمش خیابان پرفسور براون است، اسم این خیابان ها هنوز هست، یک دفعه جائی نرفت. شما بردارید خیابان ها نگاه کنید. پرفسور براون کدام حَیَوان لایعلمی بود افتاد به جان معارف اسلامی ما؟ این تاریخ ادبیات را برای ما ساخت و برساخت روح خبیث استعمارگری آنها و این عقل ممسوخشان. حالا باز خیابان "آناتول فرانس"! این آناتول فرانس کدام مرد پستی بود، من می دانم، من مطالعه کردم، می دانم که فراماسونری بود، چطور شده اسلام آورد؟(2) این دو تا نیست، این هستش، هنوز مملکت ما دارند... دانشکده ادبیات ممکن است خدای نکرده با براون پرستی دانسته و ندانسته و امثال این ها رسما باز شود، کجائید جوانها؟! عادت باقی اس مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب

عبارتی است منسوب به پیامبر گرامی اسلام حضرت ختمی مرتبت (ص) که:"الولد سرّ ابیه" یا "الابن سرّ ابیه (ابوه)". در منابع قابل دسترس در اینترنت، آمده که این روایت در منابع روائی در دسترس امروز وجود ندارد اما مولانا حتما ماخذی داشته که در مثنوی آن را به پیامبر اسلام(ص) منسوب نموده است:صورت او باز گر زینجا رودمعنی او در ولد باقی بودبهر این فرمود آن شاه نبیهمصطفی که الولد سر ابیه (دفتر چهارم)از یک اِشکم چون رسد حر و سفیهچون یقین شد الولد سر ابیه (دفتر ششم)در توضیح این سخن پیامبر گرامی برخوردم به مطلبی مشتمل بر شرحی مختصر از مرحوم علامه جعفری در سایت "اسلام کوئست":"معمولاً فرزند، گنجینه اسرار و یا نمونه بارز پدرش است. به همین جهت است که همیشه پدران هنرهاى خود را به فرزندانشان می‌آموزند تا پس از آنها، معانى و هنرهایشان به وسیله فرزندان جلوه کند."( جعفری، محمدتقى‏، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوى جلال الدین محمد بلخى، ج ‏10، ص 583 – 584، تهران، اسلامى‏، چاپ دوازدهم، 1373ش.‏)و همچنین مطلبی در "سایت پاسخگو" به نقل از "مرکز فرهنگی نهاد رهبری در دانشگاه ها": ""الولد سر ابيه" يعني، فرزند آيينه ای است كه پدر را به نمايش مي گذارد. در حقيقت فرزند، حاصل مكنونات پدر است و به همين جهت گفته اند: «فرزند سر پدرش می باشد»؛ يعني، مكنونات او را آشكار می سازد" به علاوه معلوم شد در گذشته کتابی هم در توضیح این سخن تالیف شده است:"عنوان و نام پديدآور: شرح الولد سر ابیه [ نسخه خطی]/ از: سید احمد بن جلال‌الدین خواجگی کاسانی (949ق)(کتابخانه مجلس)"اما فردریک ویلهلم نیچه هم در چنین گفت زرتشت – "در باب رتیلان" - عباراتی آورده که گوئی خواسته است همین "ما قلّ و دلّ" آن بزرگوار در این باب را کمی بسط داده باشد:"آنچه پدر ناگف مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب

"در مقابل این "عقل" چیست؟ هیدگر می گوید "تفکر"".در ادامه جلسه مرحوم فردید برای توضیح این عبارت، ما را به کتابی از هیدگر ارجاع می دهد، اما قبل از معرفی کتاب چنین می گوید:" ...باز عین همان عبارت را در اینجا تکرار می کنم، برای اینکه خود شما فکر کنید در مقابل حوالت تاریخی امروزِ نسبت میان خادم و مخدوم . با این عقل یونانی بگیرید بیائید عقل بوعلی سینای... - {که} خطرش کمتر است - بیائید عقل خود بنیاد جدید تا هگل که کمال پیدا می کند و باید که توجه کرد به این عقل و یا فرق نمی کند ضدش که عبارت است از عقل... واکنش می کند(1) عقل هگل و هگلی راست رو و عقل هگل و هگلی چپ رو، این عقل... هیدگر دست رد به سینه هر دو این عقل می زند."و بعد:"یک کتابی دارد، بعد از جنگ – گفتم، تو نوار هست - بعد از اینکه بازنشسته می شود، یکسال درس می دهد... اول یک مقاله ای در یکی از مجلات منتشر می کند و این مقاله را من در اروپا بودم، این مجله را یک نفر برای من فرستاد، در آن موقع من پاریس بودم، از آلمان برایم فرستادش و من این مقاله اش را آن موقع خواندم. بعدش هیدگر رفت در دانشگاه فرایبورگ و یکسال درس داد، عنوان درسش... بعد از بازنشستگی است، بعد از این درس هم دیگر خب رفت خانه... خانه نشین که نشد، کارش را می کرد، در خانه اش خیلی رفت و آمد داشت، دیگر معلوم است، درآنجائی که در کلبه معروفش که هیدگر دارد در جنگل سیاه، در جنگل آلمان. این کتاب اسمش ? Was heißt Denken"در سال های اخیر تا آنجا که نگارنده متوجه شده است دو ترجمه از این کتاب هیدگر منتشر شده است. یکی با عنوان "چه باشد انچه خوانندش تفکر" با ترجمه سیاوش جمادی و دیگری با عنوان "معنای تفکر چیست؟" با ترجمه فرهاد سلمانیان. اما استاد فردید این ترجمه ها برای عنوان کتاب را درس مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب

تا اینجای جلسه استاد فقید سید احمد فردید طی 75 دقیقه که بخش عمده مطالب آن در پنج مطلب پی در پی قبلی مندرج در این وبلاگ تحریر شد (1) کوشیده است در فردای حادثه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت شهید بهشتی و یارانش در 7 تیر 1360 ، خودآگاهانه به مساله جبهه بندی های سیاسی ایران آن روزگار بپردازد و همانطور که ملاحظه نموده اید، مطالب از نظم و انسجام بالنسبه خوبی هم – صرفنظر از اینکه هرکس چه درکی از مطالب می تواند داشته باشد – برخوردار بوده است.در این مقطع از سخنان استاد، پس از آنکه که نام "پوپر" آورده می شود یکی از حضار دستش را بلند می کند(2):استاد: بله؟سوال کننده شروع می کند به حرف زدن و هم زمان استاد - جسارتا با لحنی شیطنت آمیز! - می گوید:"حالا چه می خواهی بکنی؟ می خواهی دفاع از پوپر بکنی از من سوال می کنی؟ چون یک دفعه تا وقتی رسید به یک پیغمبران زمانه دستشان را بلند می کنند! اگر می خواهی یک چیزی سوال بکنی وقتش جداست، خب... سوال کننده: ببینید، معمولا پوپر را مقایسه می کنند با مارکوزه...بله؟ با کی ؟ سوال کننده: با مارکوزه خودشان هر دو را می خورند، هر دو جاهلند، خودشان را می خورند،(3) پوپر را تو مملکت ما نفهمیدند ...سوال کننده: کدام نقششان بیشتر است... (4) کدام؟ هر دو را عرض می کنم، این بازی هائی است در می آورند عقل و روح ندانسته حفظ بشود، یهودی و صهیونی تو آنهم هست و لی تو مارکوزه تو بحران است یهودیت، در مارکوزه یهودیت و ماسونیت در بحران است. در آن {پوپر} دودستی چسبیده است، فرق نمی کنند، حالا آسان می شود [...] کرد. ای آقا مارکوزه هم هستش تو جریانات، من امروز می خواستم بیان کنم، بیطرفانه ها! می خواستم بگویم جریان های فلسفه جدید، گفتم جریان ها... آنها همه شان بیشتر از ما و مبارزه فرهنگی...ادامه مطلب